Artykuły

Niezwykle dynamiczny rozwój marki ŠKODA, przypadający na lata 30. XX wieku, miał nieocenione skutki w następnej dekadzie, w której cała Europa otrząsała się z przerażającego bilansu właśnie zakończonego, światowego konfliktu. Biorąc pod uwagę zniszczenia matecznika marki w wyniku bombowych nalotów z maja 1945, uruchomienie regularnej produkcji dokładnie rok później świadczy o nieprzeciętnej organizacji przedsiębiorstwa.

Prawie natychmiast produkcjÄ™ wsparto doskonaÅ‚Ä… promocjÄ…, przejawiajÄ…cÄ… siÄ™ nie tylko licznymi zabiegami zwiÄ™kszenia sprzedaży na rynkach eksportowych, ale również bezzwÅ‚ocznÄ… i noÅ›nÄ… obecnoÅ›ciÄ… marki na scenie sportów motorowych. W najwczeÅ›niejszym okresie barw marki broniÅ‚y nieznacznie modyfikowane, seryjne egzemplarze modelu 1101.

 

ErÄ™ powojennych pojazdów ŠKODY, specjalnie przygotowanych do wyczynu, otworzyÅ‚a ewolucja 1101 Sport, po której nadszedÅ‚ czas bolidu Supersport. Ten, w szczytowej fazie rozwoju mógÅ‚ poszczycić siÄ™ 1,5-litrowym silnikiem, doÅ‚adowanym parÄ… kompresorów i rozwijajÄ…cym moc okoÅ‚o 180 KM.

 

Prace nad pojazdami wyczynowymi nowej generacji rozpoczęły siÄ™ wiosnÄ… 1956 roku. PiÄ™kne w formie nadwozie nakreÅ›liÅ‚ bardzo mÅ‚ody wówczas, a w przyszÅ‚oÅ›ci Å›ciÅ›le zwiÄ…zany z markÄ…, projektant Jaroslav Kindl. W pierwotnym ksztaÅ‚cie wyposażono je w chowane reflektory, zastÄ…pione ostatecznie umieszczonymi w bÅ‚otnikach i osÅ‚oniÄ™tymi kloszami ze szkÅ‚a organicznego. Pierwsze samochody, rozwijane dla klasy do 1100 ccm pod oznaczeniem Typ 968, stanęły na koÅ‚ach u schyÅ‚ku sezonu 1957. ByÅ‚y nimi dwa roadstery, różniÄ…ce siÄ™ nieco miÄ™dzy sobÄ… poszczególnymi panelami laminatowych nadwozi i Å›wiÄ™cÄ…ce swÄ… bojowÄ… premierÄ™ podczas wyÅ›cigu organizowanego w rodzimym mieÅ›cie wczesnym latem roku 1958. Jeden z nich, kierowany przez Miroslava Fouska, wywalczyÅ‚ ostatecznie najwyższe podium tej imprezy.

 

Ten sukces zachÄ™ciÅ‚ fabrykÄ™ do rozbudowy kalendarza sportowej aktywnoÅ›ci nowych pojazdów. Jeszcze w tym samym sezonie miaÅ‚ miejsce zagraniczny debiut bolidów, zwanych najczęściej 1100 OHC. ByÅ‚ nim sierpniowy wyÅ›cig w Budapeszcie, w którym dwie czerwone ŠKODY stanęły na starcie koÅ‚o w koÅ‚o nie tylko z renomowanÄ… konkurencjÄ…, ale i z polskimi konstrukcjami typu Rak i Krab.

 

Václav Bobek, w klasie do 1500 ccm, wywalczyÅ‚ dla ŠKODY trzecie miejsce, uznajÄ…c jedynie wyższość Serba Milivoja Božića w Porsche, reprezentujÄ…cego JugosÅ‚awiÄ™ oraz naszego Jerzego Jankowskiego, startujÄ…cego na wyraźnie sÅ‚abszym Raku 650.

 

Kolejne sezony również obfitowaÅ‚y w mniejsze i wiÄ™ksze sukcesy sportowych Typów 968. Ich zwieÅ„czeniem byÅ‚o obsadzenie przez Miroslava Fouska i Jaroslava Bobka dwóch najwyższych miejsc w wyÅ›cigu rozgrywanym w sezonie 1962 na leningradzkim torze Newskoje Kolco. NiedÅ‚ugo później zapadÅ‚a decyzja o zakoÅ„czeniu wyczynowej kariery bolidów i ich odsprzedaży prywatnym użytkownikom. Natomiast jeszcze w sezonie 1959 zbudowano dwa pojazdy z nadwoziami zamkniÄ™tymi, uformowanymi rÄ™cznie z blach aluminiowych. StanowiÅ‚y one studium nad optymalizacjÄ… konstrukcji pod wzglÄ™dem masy, aerodynamiki (Cx=0,37), dostrojenia podwozia i sterowalnoÅ›ci przy wysokich prÄ™dkoÅ›ciach. Ich sportowy debiut miaÅ‚ miejsce w kwietniu 1960 roku, na trasie wyÅ›cigu rozgrywanego w Mladá Boleslav.

 

Pomimo tak samo wysokich osiÄ…gów, jak odmiany pozbawione dachu, prócz wspomnianej badawczej, peÅ‚niÅ‚y gÅ‚ównie rolÄ™ reprezentacyjnÄ… – wypracowujÄ…c sobie opiniÄ™ jednych z najpiÄ™kniejszych projektów w historii marki.

 

Niestety, żaden z egzemplarzy z aluminiowym nadwoziem coupe, nie przetrwaÅ‚ do dnia dzisiejszego. Natomiast dwa zbudowane pierwotnie roadstery miaÅ‚y znacznie wiÄ™cej szczęścia – pierwszy wzbogaca zbiory firmowego muzeum w Mladá Boleslav, drugi jest wÅ‚asnoÅ›ciÄ… brytyjskiego importera generalnego marki. Na Wyspy trafiÅ‚ już w roku 1968, ewakuowany z CzechosÅ‚owacji przez ówczesnego wÅ‚aÅ›ciciela, krótko przed inwazjÄ… wojsk UkÅ‚adu Warszawskiego. Egzemplarz z muzeum fabrycznego prowadzi nadal zupeÅ‚nie aktywne życie – nie stroniÄ…c od rajdów i parad pojazdów zabytkowych oraz dziennikarskich prezentacji. Wyposażony obecnie w nieco inne gaźniki (Weber), rozdzielacze zapÅ‚onu i cewki oraz drobne dodatkowe wskaźniki i wyposażenie stanowiska pilota, potrafi potężnie zaskoczyć tak możliwoÅ›ciami ukÅ‚adu napÄ™dowego, jak i pÄ™dem powietrza wdzierajÄ…cego siÄ™ nad radykalnie niskÄ…, czoÅ‚owÄ… owiewkÄ™.

 

Dane techniczne ŠKODA 1100 OHC (Typ 968, nadwozie wyczynowe typu roadster), 1957

- silnik: rzÄ™dowy, czterocylindrowy, aluminiowa gÅ‚owica z rozrzÄ…dem typu DOHC napÄ™dzanym od waÅ‚u korbowego za poÅ›rednictwem zespoÅ‚u kóÅ‚ zÄ™batych, waÅ‚ korbowy podparty w trzech punktach; chÅ‚odzony cieczÄ…; umieszczony wzdÅ‚użnie za osiÄ… przedniÄ… i pochylony w prawo, napÄ™d kóÅ‚ tylnych. Silnik wywodzi siÄ™ z jednostki napÄ™dowej modelu Š440 poddanej rozlegÅ‚ym modyfikacjom.

- Å›rednica cylindra: 68 mm, skok tÅ‚oka: 75 mm, objÄ™tość skokowa: 1089 ccm 

- zasilanie: dwa gaźniki Jikov 35 

- stopień sprężania: 9,0:1

- moc maksymalna: 92 KM przy 7 700 obr./min, maksymalna, krótkotrwaÅ‚a prÄ™dkość obrotowa silnika – 8 500 obr./min 

- instalacja elektryczna: o napięciu 12 V, układ zapłonowy magnetoelektryczny zdublowany Scintilla-Vertex, prądnica PAL 130 W, dwie świece na cylinder

- układ smarowania: ciśnieniowy, dwie pompy olejowe

- skrzynia przekÅ‚adniowa: piÄ™ciostopniowa, umieszczona przed osiÄ… tylnÄ… we wspólnej obudowie z przekÅ‚adniÄ… gÅ‚ównÄ… (transaxle) 

- sprzęgło: mokre, wielopłytkowe, sterowanie hydraulicznie

- ukÅ‚ad kierowniczy: przekÅ‚adnia Å›limakowa, zdejmowane koÅ‚o kierownicy 

- zawieszenie przednie: podwójne wahacze poprzeczne, drążki skrÄ™tne, amortyzatory 

- zawieszenie tylne: skoÅ›ne wahacze wleczone, drążki skrÄ™tne, amortyzatory 

- ukÅ‚ad hamulcowy: hydrauliczny, dwuobwodowy; hamulce bÄ™bnowe: kóÅ‚ przednich umieszczone w piastach, kóÅ‚ tylnych – przy przekÅ‚adni gÅ‚ównej

- koÅ‚a: obrÄ™cze Borrani-Milano 3,50 D-15 z lekkich stopów, wyplatane, z nakrÄ™tkÄ… centralnÄ…, ogumienie 5,00x15 lub 5,50x15 firmy Barum 

- rozstaw osi: 2 200 mm 

- rozstaw kóÅ‚: osi przedniej 1 200 mm, osi tylnej 1 250 mm

- nadwozie: dwumiejscowy, otwarty samochód wyczynowy, karoseria typu roadster, wykonana z laminatu (cztery zasadnicze panele) wsparta na rurowej ramie przestrzennej spawanej z cienkoÅ›ciennych rurek ze stali szlachetnej

- wymiary zewnÄ™trzne nadwozia: dÅ‚ugość 3880 mm, szerokość 1430 mm, wysokość 964 mm 

- masa wÅ‚asna: ok. 550 kg 

- prÄ™dkość maksymalna: w zależnoÅ›ci od zastosowanych przeÅ‚ożeÅ„, maksymalnie 190 km/h 

- ilość zbudowanych egzemplarzy: 4/5 – dwa z nadwoziami wyczynowymi, otwartymi, typu roadster (spider), zbudowane w latach 1957 i 1958, kolejne dwa z nadwoziami zamkniÄ™tymi, typu coupe, zbudowane w roku 1959; ostatni (roadster) powstaÅ‚y w późniejszym okresie z części. 

- ciekawostka: o ile wyczynowe nadwozia roadster wykonano z lekkiego laminatu, karoserie egzemplarzy coupe formowano rÄ™cznie z arkuszy blach aluminiowych. Wyraźnie wiÄ™ksza dbaÅ‚ość o detale i formÄ™ nadwozi zamkniÄ™tych, sugerować może, że myÅ›l o maÅ‚oseryjnej produkcji i rynkowej obecnoÅ›ci tej wersji nie byÅ‚a jej twórcom zupeÅ‚nie obca.

 

dla ŠKODA PR Portal - Tomasz Orlik, Automobilista, wrzesieÅ„ 2015
Fotografie: archiwum ŠKODA

Źródło: Skoda